Trong những bước đầu tìm hiểu Phật giáo Nguyên thủy, phần lớn mọi người khi nghe nói về “Tam Tạng Kinh Điển” đều có cảm giác choáng ngợp trước khối lượng kiến thức khổng lồ. Có cảm tưởng đây là kho tàng chỉ dành riêng cho chư Tăng và các nhà nghiên cứu giáo lý. Tuy nhiên, nếu tiếp cận đúng phương pháp, chúng ta sẽ thấy Tam Tạng vô cùng gần gũi. Nó giống như bản đồ tổng thể của con đường tu tập, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
1. Tam Tạng là gì?
Thuật ngữ Tam Tạng (Tipiṭaka) ám chỉ hình ảnh “ba chiếc giỏ” chứa đựng giáo pháp, ám chỉ ba phân loại chính để lưu truyền và tổ chức lời dạy của Bậc Toàn Giác.
Ba Tạng đó là:
Bộ Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Abhidhamma Piṭaka – Tạng Vi Diệu Pháp
Hệ thống Theravāda đã bảo tồn vẹn nguyên Tam Tạng bằng tiếng Pāḷi cổ, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
Vinaya Piṭaka: Cốt lõi của giới hạnh
Dù Vinaya Piṭaka nhắm đến đời sống tu hành của chư Tăng, song Phật tử tại gia nắm rõ Luật sẽ hành trì rất vững vàng.
Bản chất của Luật không phải để kiểm soát, mà để:
Giữ đời sống thanh tịnh
Giảm xung đột, rối ren
Thiết lập nền tảng cho sự phát triển của Định và Tuệ
Tóm lại một cách súc tích:
Tạng Luật chính là hàng rào bảo vệ cho hành động và ngôn từ
Đối với người sơ cơ, điều quan trọng là thấu hiểu tinh thần:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Giữ gìn sự tôn nghiêm của các chuẩn mực
Rèn luyện nếp sống tự giác và trách nhiệm
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Sutta Piṭaka thường là bộ tạng gần gũi nhất đối với các hàng cư sĩ.
Đây là nơi ghi lại:
Toàn bộ các pháp thoại của Đức Phật
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Hệ thống Tạng Kinh gồm 5 bộ Nikāya chủ đạo, với đặc điểm:
Có kinh dài, kinh trung, kinh ngắn
Có kinh rất thực hành (như Kinh Pháp Cú, Tứ Niệm Xứ)
Nhiều bản kinh tập trung tháo gỡ các vấn đề thiết thực của con người
Tóm lại:
Đây là con đường đạo đức được cụ thể hóa bằng lời dạy, ví dụ minh họa và trải nghiệm thực tế
Hành giả sơ cơ nên ưu tiên tiếp cận Tạng Kinh trước tiên.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Dù được coi là phần khó tiếp cận và mang tính triết học nhất, nhưng Vi Diệu Pháp lại ẩn chứa những chân lý sâu xa nhất.
Nếu coi:
Tạng Kinh trình bày nội dung những lời dạy của Đức Phật
Thì Vi Diệu Pháp là “Pháp vận hành như thế nào”
Abhidhamma cung cấp cái nhìn chi ly về:
Bản chất thực sự của tâm thức
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Nguyên nhân hình thành các trạng thái bất thiện
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Dành cho hành check here giả sơ cơ:
Chưa cần thiết phải nghiên cứu Abhidhamma ngay lập tức
Nhưng biết rằng nó tồn tại giúp tránh hiểu sai Phật pháp theo cảm tính hay niềm tin mơ hồ
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Để ghi nhớ một cách đơn giản:
Vinaya Piṭaka tương ứng với Giới (Sīla)
Sutta Piṭaka hướng đến Định (Samādhi)
Vi Diệu Pháp là phương tiện rèn luyện Tuệ học
Hệ thống Tam Tạng là một chỉnh thể thống nhất, trong đó các phần tương trợ nhau:
Có Giới → Định mới vững
Có Định → Tuệ mới sinh
Có Tuệ → Giới được giữ một cách tự giác
6. Người mới học Phật nên tiếp cận Tam Tạng ra sao?
Một vài lời khuyên thiết thực:
Tránh việc nôn nóng muốn nắm bắt toàn bộ ngay lập tức
Hãy học theo thứ tự:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm hồn
Ứng dụng các bài Kinh để quán chiếu thực tế cuộc sống
Nếu có điều kiện thuận lợi, hãy đào sâu Vi Diệu Pháp để mở mang trí tuệ chuyên sâu
Mục đích cuối cùng của việc học Tam Tạng không phải là sự phô trương học thuật, mà là:
chuyển hóa thân – khẩu – ý trong đời sống hằng ngày